Matissehof: een AS-smörgåsbord in Hoorn

Qua Amsterdamse School nieuwbouw zal het Matissehof in Hoorn waarschijnlijk nooit overtroffen worden!

Uiteraard zijn wij erg geïnteresseerd in nieuwbouwprojecten die zich hebben laten inspireren door de Amsterdamse School. Een aantal ervan hebben we bezocht en beschreven (zie de kolom hiernaast). Wat het magnus opus op dit gebied leek te zijn ontbrak echter nog, maar daar is nu verandering in gekomen.

In nieuwbouwwijk Kersenboogerd, aan de oostkant van Hoorn, ligt het Matissehof. De oorspronkelijke naam van het wijkje was overigens Het Nieuwe Glas, een verwijzing naar het ‘oude glas’ van de kassen die hiervoor op het terrein stonden. Die grond kwam in 1998 vrij, waarna de West-Friese ondernemers Jo Roelof Zeeman en Jan Dirk Ooms het kochten.

Architect Rien van Geluk van Zeeman Architekten, een geboren en getogen Amsterdammer, kreeg vervolgens de opdracht om voor het wijkje een totaalconcept te ontwikkelen. ‘Niet teruggrijpen naar, maar gebruik maken van de inspiratieve momenten uit de eerste helft van de vorige eeuw. Werken op basis van ideeën van oude meesters in combinatie met wat je zelf meetorst’, was de insteek van Van Geluk.

Alle elementen van de wijk zijn echt als een geheel ontworpen. Dus niet alleen de woningen, maar ook het stratenplan met de drie pleintjes, het straatmeubilair, de nutsvoorzieningen, de tuinhekken en de huisnummerbordjes zijn in stijl ontworpen.

Twee bruggen – uiteraard met baksteen en krullende siersmeedijzeren elementen – vormen de toegang tot het wijkje. Hier staan ook de poortgebouwen, die met hoge glazen opbouwen een leuke knipoog hebben naar het kassenverleden. De boegvormige vorm van de huizen is duidelijk geïnspireerd door De Bark van architect Staal in Bergen, maar dat is zeker niet de enige verwijzing. Naast diverse Amsterdamse School-elementen zoals puntkozijnen, is de voordeur er een van De Dageraad en lijkt een stukje siermetselwerk uit het Gele Blok geknipt te zijn. Het geheel is ook nog eens uitgevoerd in maar liefst vier kleuren baksteen. Het is allemaal te veel van het goede; de ontwerper heeft hier een beetje zijn hand overspeeld.

De angst dat ook elders de overdaad regeert – alsof allerlei AS-elementen in een blender zijn gestopt en vervolgens over de huizen zijn uitgestrooid – is gelukkig misplaatst. Bij de meeste andere huizen is de uitvoering geslaagder, rustiger, ondanks dat er op een relatief klein oppervlak maar liefst negen typen huizen staan. Hierbij is bewust gekozen voor wat grotere en vrijstaande woningen aan de randen (een verwijzing naar de Amsterdamse School in Bergen) en minder grote woningen in langere gevelwanden in het midden (een verwijzing naar de woningbouw in de hoofdstad). De huizen zijn versierd met dakpannen als gevelbekleding, puntkozijnen, laddervensters, en diverse kleuren baksteen. Het enige wat ontbreekt, is echt plastisch vormgegeven huizen.

Het onmiskenbare stratenpatroon van Matissehof (Google Earth).

Het stratenplan werkt ook mee. De rechte straten hebben in de wijk een ‘knik’, wat zorgt voor een gevarieerd beeld. Dit geeft niet alleen ruimte aan het centrale plein, maar ook aan twee driehoekige pleintjes, die zorgen voor noodzakelijk groen en speelgelegenheid.

Het wijkje bestaat al ruim twintig jaar en dat heeft soms wat afbreuk aan de gaaf- en eenheid gedaan – graffiti op het kunstwerk van Baldi Dekker op het centrale pleintje, een kapotte dakrand van een trafohuisje, zonnepanelen in alle soorten en maten – maar het inmiddels volgroeide groen maakt een hoop goed. Qua Amsterdamse School nieuwbouw zal het Matissehof in Hoorn waarschijnlijk (of hopelijk?) nooit overtroffen worden!

Publicatie: Het Nieuwe Glas. Een eigenzinnige wijk in Hoorn