Architect Sietze Veenstra 1897-1981

Het gezicht van Middelstum is deels door architect Veenstra bepaald, zo blijkt uit dit boek van Bertus Fennema.

Middelstum is gekleurd met veel gebouwen van Sietze Veenstra. Hij werkte in de jaren dertig in en vanuit dat dorp als zelfstandig architect en was daarnaast bouwkundig opzichter bij de gemeente. In die tien jaar ontwierp hij in het dorp woningen, woon-winkelpanden, een school, een boerderij en een boerenschuur. Daarnaast was hij verantwoordelijk voor de vernieuwing van veel winkels en bedrijfspanden.

Het gezicht van Middelstum is deels door hem bepaald. Incidenteel maakte hij uitstapjes naar andere dorpen: Appingedam, Eppenhuizen, Huizinge, Kantens en Stitswerd. In nagenoeg alle gevallen laat hij zien dat hij een groot liefhebber was van de bouwstijl van de Amsterdamse School, van de Groningse rode bakstenen en dat hij werd beïnvloed door de Amerikaanse architect Frank Lloyd Wright. Die combinatie leverde prachtige ontwerpen op, waarvan nu nog volop kan worden genoten.

Tijdens zijn onderzoek ontdekte Fennema dat Veenstra voor zijn komst naar Middelstum een voorgeschiedenis had als architect in zijn geboorteplaats Langezwaag. Deze periode komt dan ook uitgebreid aan de orde. De ontwerpen van Veenstra waren in die tijd nog vrij traditioneel van karakter, aansluitend bij de regionale architectuur. Maar al in de beginperiode zocht de architect naar expressie via metselwerk, laddervensters, glas-in-lood, stoepen, erkers, belettering en ornamenten. Zijn beste werken ontstonden in Middelstum, door Fennema als “het hoogtepunt” gekenschetst, waarin Veenstra aansloot bij de Amsterdamse School en Frank Lloyd Wright. In 1939 eindigde hij zijn oeuvre als zelfstandig architect met een pastorie in Huizinge in de stijl van de Delftse School. Na de oorlog combineerde hij de Delftse School met vormen van het nieuwe bouwen.

Via een schat aan foto’s van gevels, interieurs en details zoals glas-in-lood, voordeuren, ornamenten en belettering, leidt Fennema ons chronologisch door het leven en de werken van Veenstra. De schrijver baseert zich onder meer op de bouwarchieven van de gemeenten Opsterland en Loppersum. Hierin bevinden zich ook bouwtekeningen. Deze zijn van grote waarde, aangezien het archief van Veenstra na diens dood in 1981 spijtig genoeg werd vernietigd. Bijzonder zijn ook de bewaard gebleven impressionistische pentekeningen en tekeningen van panden als “Us Wente” in Middelstum en de burgemeestersvilla in Beetsterzwaag. Hierin toont Veenstra zich een begaafd tekenaar.

Uit het boek en uit het daarin opgenomen interview met de jongste dochter van Veenstra, komt de architect naar voren als een begaafde, veelzijdige vakman, die zijn werk met groot verantwoordelijkheidsgevoel en perfectionisme uitvoerde. Dit zie je terug in veel van zijn werken: helder en duidelijk van lijn en opbouw, met gevoel voor goede smaak. Veenstra neemt met zijn ontwerpen een belangrijke plaats in onder de groep architecten, die in de jaren dertig in Noord-Groningen actief waren. Het was dan ook hoog tijd dat er onderzoek naar zijn werk werd gedaan. Het resultaat is een toegankelijk en zeer leesbaar boekwerk, dat mooi is vormgegeven. De vele uitstekende foto’s zijn gemaakt door Marienus Beukema, Peter Huigen, de schrijver zelf en Gert-Jan Lobbes (de laatste staat vreemd genoeg niet vermeld in het boek). Het is te hopen dat Fennema en uitgeverij NoordPRoof deze serie over Groninger architecten nog verder gaan uitbreiden.

Bertus Fennema, Architect Sietze Veenstra 1897-1981. Langezwaag 1924-1930 - Middelstum 1930-1962 (Uitgeverij NoordPRoof 2019).