Lambertus Zwiers. Ontwerper & cultureel entrepreneur
In juni 2020, midden in het eerste coronajaar, verscheen een monografie over de ontwerper Lambertus Zwiers (1871-1953). Musea en boekwinkels waren nog dicht of gingen juist weer open, om vlak daarna weer dicht te gaan.
Dat jaar liep alles anders dan gedacht en zo kreeg een belangrijk boek voor liefhebbers van de Amsterdamse School en toegepaste kunst niet de aandacht die het had moeten krijgen. Ondergetekende, toch altijd gespitst op nieuwe uitgaven over de Amsterdamse School, hoorde er pas in het voorjaar van 2021 van. En spoedde zich naar de boekhandel. Vandaar ook pas nu aandacht op Wendingen voor deze belangwekkende publicatie.
Tijdens de tentoonstelling Wonen in de Amsterdamse School (2016), presenteerde het Stedelijk Museum een aantal ontwerpen voor behangsels, textiel en verpakkingspapier. Eén van de ontwerpers was Lambertus Zwiers. Zijn expressionistische, kleurrijke ontwerpen met grillige, aan de natuur ontleende motieven, waren in hun tijd van ontstaan (1916-1917) vrij uitzonderlijk vanwege hun aansluiting bij het Amsterdamse School-idioom. Ook vandaag de dag kan je ze gerust nog spectaculair en gedurfd noemen. Deze behangsels, in kleur en met ontwerptekeningen, zijn opgenomen in de bijlagen van het boek en doen het hart van de Amsterdamse School liefhebber harder kloppen.
In de monografie karakteriseert schrijver Hans Oldewarris Zwiers als “een man van twaalf ambachten en dertien ongelukken”. Hoewel hij succes had, was het leven van Zwiers soms een moeizame strijd. Wat hem niet van weerhield om grootse projecten aan te pakken. Al in 1917 had hij een lovend besproken eenmanstentoonstelling in het Stedelijk Museum, gewijd aan behangsels, weefsels, moquetten, tapijten en verpakking. Zwiers bewoog zich echter op veel meer gebieden. Als ontwerper realiseerde hij ook boeken en meubels. Als architect bouwde hij woonhuizen en woningbouwprojecten. Als bouwkundige schreef hij standaardwerken over houtconstructies, ijzerconstructies en steenconstructies. Hij publiceerde over weg- en waterbouwkunde. Als organisator ontwikkelde Zwiers tentoonstellingen. Het plan voor een fabriek van Nederlandse artistieke behangsels leidde uiteindelijk zijn ondergang in, met een persoonlijk faillissement als gevolg. Volgens de biograaf is Zwiers “die klap nooit te boven gekomen.” Van na 1938 zijn geen ontwerpen meer bekend.
Nauwgezet heeft Oldewarris, uiterst leesbaar, de boeiende en veelzijdige levensloop van Zwiers in kaart gebracht. Dit is Oldewarris, als medeoprichter en voormalig directeur van uitgeverij 010, wel toevertrouwd. De vele kleurenafbeeldingen, met name uit de catalogus uit 1917, maken het boek ook visueel erg aantrekkelijk. Zo kan de lezer zich vergapen aan en verbazen over de expressieve, wonderlijke vormen en kleurcombinaties die de behangsels van Zwiers kenmerken.
Hans Oldewarris, Lambertus Zwiers. Ontwerper & cultureel entrepreneur (Uitgeverij Eigenbouwer, Haarlem, 2020).
Een aantal tekeningen en ontwerpen van Zwiers is t/m 12 september 2021 te zien in het Stedelijk Museum Amsterdam in het kader van de tentoonstelling Van Thonet tot Dutch design. 125 jaar wonen in het Stedelijk.
