Waarom Wendingen?

'Wendingen' is stellig het prachtigste kunst-tijdschrift ter wereld, oordeelde de Amsterdamse krant Het Nieuws van den Dag in 1928. De krant drukte er haar bewondering mee uit voor een bijzonder project dat architect Hendrik Wijdeveld met ongelooflijk veel energie tien jaar eerder was begonnen.

Wijdevelds droom was een tijdschrift te maken dat niet alleen uiteenlopende artistieke disciplines zoals architectuur, beeldhouwkunst, grafische kunst, schilderkunst, glaskunst, theater en dans zou belichten, maar dat tevens een kunstwerk op zichzelf zou zijn.

Dit bereikte hij door elke cover van het tijdschrift door een kunstenaar te laten ontwerpen. In het binnenwerk leefde Wijdeveld zich uit met voor die tijd ongekende typografische vondsten. Wijdevelds buitenissigheden vergden voortdurend het uiterste van de uitgever en de drukker. Niet zelden verscheen het blad met vertraging en geldgebrek was een constante in zijn geschiedenis.

Er zijn van 1918 tot 1932 in totaal 116 edities verschenen, 109 in het Nederlands, de andere in het Engels, Frans of Duits. In een kenmerkend vierkant formaat van 33x33cm, met raffia gebonden, kwamen tal van thema's aan bod.

Zo werd er geschreven over Nederlandse architecten, over Scandinavische kunst, Oost-Aziatische kunst, toneel en over kristallen. Bekende themanummers zijn de serie over Frank Lloyd Wright, een houtsnij-nummer met veel speciaal voor het blad vervaardigde houtsnedes, een schelpennummer en een serie over de Amsterdamse School-architect Michel de Klerk, die verscheen na diens vroege dood in 1923. In de eerste drie jaar ging het tijdschrift vergezeld van een technisch gedeelte, waarin bouwkundige vraagstukken als landmeten of betonbouw uit de doeken werden gedaan.

Architectura et Amicitiae 

Formeel was "Wendingen, maandblad voor bouwen en sieren" het orgaan van Architectura et Amicitiae. Dit was een genootschap van architecten, waar gevestigde namen als Berlage, Cuypers en De Bazel lid van waren, maar dat sinds 1916 een bestuur kende dat bestond uit de 'jonge honden' van Amsterdamse School: M. de Klerk, J. van der Mey, H. Th. Wijdeveld, C.J. Blaauw, J.F. Staal en P. Vorkink.

Het is deze jonge generatie architecten waarmee Wendingen blijvend verbonden is. Hun werk kreeg ermee een fantastisch platform, want over de kwaliteit van het blad werd niet alleen door Het Nieuws van den Dag de loftrompet gestoken. Met buitenlandse edities was het een internationaal gelezen periodiek.

Het is niet dat we ons op gelijke hoogte willen stellen met zo'n monument, dat nu Museum Het Schip dit platform Wendingen heeft gedoopt. Wij drukken er onze bewondering mee uit voor de creatieve geesten die onze leefwereld hebben verfraaid en waar al honderd jaar lang generaties van kunnen genieten. Dit platform is, zoals Museum Het Schip in zijn geheel, een hommage aan de Amsterdamse School. 

Een van de doelstellingen van Architectura et Amicitiae was dat de leden elkaar zouden onderwijzen. De leden van Architectura et Amicitiae kregen uit hoofde van hun lidmaatschap het blad toegestuurd en voor de direct betrokkenen werden er luxe-edities gemaakt, met gekartonneerde omslag en op dikker papier gedrukt. Wendingen was hun platform voor het ontwikkelen van ideeën en het voeren van discussies. Het blad bevestigde de betrokken kunstenaars en architecten in het belang van hun werk. Publicatie in Wendingen was zonder twijfel een eervolle zaak.

Waarde

Analoog aan die functie hopen we dat dit online platform alle deelnemers de bevestiging geeft dat ook hun inspanningen belang hebben. Wie een gebouw of een ander object beschrijft, een foto instuurt of zijn ervaringen deelt, helpt mee het erfgoed van de  Amsterdamse School in het collectieve bewustzijn te schrijven. Dat is belangrijk in het streven naar behoud van de Amsterdamse School, maar ook voor het ontwikkelen van een breder besef van de waarde van kunst en architectuur.

Net zoals in het tijdschrijft de meningen prominent aanwezig waren, heeft het platform een speciale plaats ingeruimd voor een forum. Daar is volop de gelegenheid om de geesten te scherpen. Dat kan aan de hand van alles wat op dit platform te vinden is, zoals  beschrijvingen van objecten, thematische artikelen, biografieën of eerdere forumberichten van andere lezers.

Met de komst van dit platform neemt de reikwijdte van Museum Het Schip ook een nieuwe wending. Na uitbreidingen binnen het gebouwencomplex Het Schip (de museumwoning en de expositieruimte erboven), tegenover Het Schip (de lunchroom met beeldentuin) en in het Dageraadpatrimonium in Plan Zuid, wendt Het Schip zich opnieuw, en nu tot het digitale domein. Het is als in "De beweeglijkheid van de bouwkunst der laatste dagen", een essay van de hand van C.J.  Blaauw in het tweede nummer van Wendingen (feb. 1918). Hij schrijft over de naam Wendingen: "(...)Het meervoud geeft ons zelfs het recht om na tienmaal omgedraaid te zijn een gezicht te trekken of er niets gebeurd is en zoo zal het dan ook zijn, aan het wenden zal men wennen en tenslotte zal het schijnen alsof er niets gebeurt, d.w.z. men zal door elke nieuwe draai, elke nieuwe beweging niet opgeschrikt worden, zooals deze eerste keer, toen men het „behangselpapier" met bevende handen uit den omslag trok. Ook wenden went."

Wim Jacobs is architect en binnen het bestuur van Het Schip de initiator en verantwoordelijke voor de totstandkoming van Platform Wendingen.

Gebruikte bronnen
M.F. Le Coultre, Wendingen 1918-1932, Architectuur en vormgeving, (Uitgeverij Librero 2009). ISBN 978-90-5764-441-2
http://tresor.tudelft.nl/tijdschrift/architectuurtijdschriften/wendingen