Publieke Werken. Hoeksteen van de Amsterdamse School 1915-1935
In de opwindende bloeitijd van de Amsterdamse School, ruwweg tussen 1915 en 1935, werkten enige van de meest begaafde architecten korter of langer voor de Dienst der Publieke Werken.
Zo was het befaamde ‘Amsterdamse School-trio’ Michel de Klerk, Piet Kramer en Joan van der Meij deeltijds in dienst bij deze gemeentelijke instelling. Publieke Werken hield zich enerzijds bezig met de aanleg en het onderhoud van wegen, bruggen en beplantingen, en bouwde anderzijds dat het een lieve lust was. Met name de afdeling Gebouwen ontwierp onder meer het Stadhuis aan de Oudezijds Voorburgwal, de Centrale Markthallen, tientallen scholen, universiteitsgebouwen, badhuizen en kantoren. Daarnaast deed ze de vormgeving van transformatorhuisjes en straatmeubilair.
Publieke Werken koos bewust voor Amsterdamse School-architecten. De aanleg van wegen en bruggen die geschikt waren voor trams en auto’s tastte soms de oude stad aan en riep weerstand op. Daarnaast was er kritiek op het esthetisch kunnen van de Dienst. Directeur Andries Bos wilde daarop ‘moderne’, eigentijdse architecten. Zelf haalde hij in 1911 Joan van der Meij binnen, met in zijn kielzog Piet Kramer. Hij stimuleerde Allard Hulshoff, in 1915 benoemd tot directeur van de afdeling Gebouwen, om meer talent aan te trekken. Zo kwamen Nico Lansdorp, Gerrit Jan Rutgers, Albert Boeken en Ad Grimmon (‘architect-intérieur’) erbij; Anton Kurvers en Pieter Marnette werden ontwerpers van straatmeubilair en Hildo Krop ging het beeldhouwwerk verzorgen.
Bos en Hulshoff hechtten eraan dat hun architecten intensief samenwerkten, waardoor er een herkenbare huisstijl ontstond, sterk beïnvloed door het creatieve gedachtengoed van de Amsterdamse School. Het resultaat is gelukkig nog overal in Amsterdam te zien en wordt nu getoond in dit prachtig geïllustreerde overzicht, waarin deze publieke werken een bijzonder en persoonlijk gezicht krijgen.
Pim van Schaik, Publieke Werken. Hoeksteen van de Amsterdamse School 1915-1935 (Cultuurhistorische Uitgeverij Stokerkade, 2018).
Een selectie uit het boek is hier te bekijken.
