Bruggen Amsterdamse Bos
Piet Kramer ontwierp 69 bruggen voor het Bosplan, het huidige Amsterdamse Bos. 53 bruggen in het Amsterdamse Bos zijn inmiddels aangewezen als gemeentelijk monument van de gemeente Amstelveen.
De in totaal 116 bruggen in het Amsterdamse Bos vormen een ensemble, en staan verspreid door het Amsterdamse Bos. Het Amsterdamse Bos is vanaf 1934 aangelegd naar ontwerp van Cornelis van Eesteren en mejuffrouw ir. Jakoba Mulder. Het moest een gebruiksbos worden met een natuurlijk parklandschap en een uitgebreid stelsel van waterpartijen, fiets- en wandelpaden. Al gevolg hiervan zijn er vele bruggen in allerhande vormen en maten in het park gerealiseerd. Het merendeel van deze bruggen is door Piet Kamer ontworpen. Kramer werkte vanaf 1916 als esthetisch adviseur bij de afdeling bruggen van de Dienst Publieke Werken. Kramer werkte tussen 1937 en 1952 aan de bruggen in het Amsterdamse Bos. Tijdens de oorlog stagneerde het werkverschaffingsproject en lag de aanleg stil. Hierdoor zijn de bruggen in het noordelijke deel van het bos grotendeels vooroorlogs, terwijl de bruggen in het zuidelijk deel naoorlogs zijn. Inmiddels zijn diverse bruggen verdwenen of aangepast. In 2013 zijn door de gemeente Amstelveen 53 bruggen aangewezen als gemeentelijk monument. Hoewel het overgrote merendeel van de bruggen op het grondgebied van de gemeente Amstelveen liggen, zijn ze bezit van de gemeente Amsterdam, die tevens verantwoordelijk is voor het beheer.
Piet Kramer hanteerde bij zijn brugontwerpen de karakteristieke Amsterdamse Schoolstijl; fraaie smeedijzeren balustrades, expressionistisch metselwerk en opvallende kleuren. De bruggen vallen uiteen in verschillende ensembles. Zo waren er de houten bruggen, voor fietsers en wandelaars. Daarnaast waren er betonnen bruggen voor het zwaardere verkeer. Een afwijkende categorie vormen de ophaal- en hefbruggen die een bijzondere vormgeving kregen, waaronder de ballenbruggen. Deze afsluitbare bruggen zijn met name rond het openluchttheater en de Bosbaan gerealiseerd, zodat deze gebieden af te sluiten zijn voor verkeer tijdens evenementen.
Hoeveel bruggen heeft Kramer ontworpen voor het Amsterdamse Bos? Daar is verwarring over. Het boek Piet Kramer. Bruggenbouwer van de Amsterdamse School heeft het over een aantal van 78. Een totaaloverzicht ontbreekt echter en hier zijn ballenbruggen 548 en 549 (geen ontwerp van Kramer) meegeteld. Zowel Wikipedia als de website van het Amsterdamse Bos hebben het over 67 Kramerbruggen. Bruggen van Amsterdam 1910-1950 komt in de inventarislijst op 69 bruggen. Op Wendingen staan in totaal 71 bosbruggen, maar hierbij staan ook de twee ballenbruggen die niet van Kramer zijn. Ook wij houden daarom een totaal aan van 69 bruggen die naar ontwerp van Piet Kramer in het Amsterdamse Bos zijn gebouwd. Daarbij moet wel aangetekend worden dat vijf exemplaren - bruggen 502, 513, 524, 529 en 576 - inmiddels zijn verdwenen.
Gebruikte bronnen
Kramers bruggen. (Brochure met wandeling langs Kramers bruggen in het noordelijk gedeelte van het bos. 2008).
Wim de Boer en Peter Evers, Amsterdamse bruggen, 1910-1950 (Amsterdamse Raad voor de Stedebouw 1983).
Sebas Baggelaar en Pim van Schaik, Piet Kramer. Bruggenbouwer van de Amsterdamse School (Stokerkade 2016).
Plattegrond (met brugnummers) van Het Amsterdamse Bos (2010).
Links
