Specificaties

Achtergrond

Villa Gaudeamus is ontworpen als woonhuis van Julius Röntgen (1855-1932), componist en aanjager van de ontwikkeling van podia en opleidingen voor (moderne) klassieke muziek in Amsterdam, die het huis liet bouwen toen hij op 70 jarige leeftijd besloot met pensioen te gaan om zich volledig te wijden aan componeren, musiceren, les geven en studeren in een rustige omgeving. Omdat in Hilversum de radio in opkomst was met heel veel aandacht voor muziek, koos hij voor Bilthoven op een plek waar nog vrijwel geen huizen stonden. Het huis werd ontworpen door de enige van zijn zes zonen die geen muziek studeerde: Frantz, volledig in de stijl van de Amsterdamse School. Julius noemde het huis ‘Gaudeamus’ (laten we blij zijn) en schreef er in de zeven jaar tot zijn dood in 1932 meer dan honderd composities.

De villa is ontworpen voor muzikanten: in de muziekzaal aan de achterzijde is de vloer verhoogd om de akoestiek te verbeteren. Toen de weduwe van Julius Röntgen in 1940 was overleden, trok de componist Walter Maas in de villa. Maas was een uit Duitsland gevluchte joodse textielingenieur. Zijn ouders gingen in het huis een pension exploiteren met die restrictie dat er uitsluitend joodse gasten mochten verblijven. Toen de Jodenvervolging in Nederland in alle hevigheid losbarstte heeft Walter ruim drie maanden in het huis ondergedoken gezeten in een hok onder het dak en al die tijd geen daglicht gezien. Dit onderduiken was ook noodzakelijk omdat zijn enige broer Ernst samen met zijn protestante vrouw en twee dochtertjes in het huis woonde en die nichtjes mochten hem niet zien want dan zouden ze hem kunnen verraden. In die tijd heeft Walter zich voorgenomen om iets terug te doen aan Nederland als hij de oorlog zou overleven. Toen de Duitsers het huis vorderden heeft hij op tal van adressen ondergedoken gezeten. Hij overleefde de oorlog, dit in tegenstelling tot zijn ouders. In 1949 weet Walter Maas het pand in eigendom te verwerven en kort daarna in 1951 richtte hij de Stichting Gaudeamus op, een stichting ter bevordering van de hedendaagse muziek. Hij investeerde zijn ziel en zaligheid in de steun aan jonge componisten. Van de eerste bescheiden Bilthovense Muziekweek begin vijftiger jaren, tot de Internationale Gaudeamus Muziekweek, die nog steeds jaarlijks plaats vindt. Generaties Nederlandse maar zeker ook internationale componisten hebben hun eerste erkenning gevonden dankzij Gaudeamus. Van Ton de Leeuw tot Olivier Messiaen, van Peter Schat tot Karlheinz Stockhausen, van Louis Andriessen tot Luciano Berio. Op 1 december 1992 overlijdt Walter Maas. Zijn urn is ingemetseld achter een gedenksteen op het terras achter het huis met als opschrift een van zijn geliefde Schiller-citaten (uit Don Carlos): “Ich habe das Meinige gethan. Thun Sie das Ihre”.

Het huis wordt sinds 1992 ook het Walter Maashuis genoemd. Walter liet geen testament na, maar broer Ernst wist dat het zijn bedoeling was dat het huis beschikbaar bleef voor jonge musici/kunstenaars. De Stichting Gaudeamus was in de 70er jaren naar Amsterdam verhuisd (is inmiddels in Utrecht gevestigd) en componist/cellist Bart van Rosmalen werd in de gelegenheid gesteld om vanuit de Stichting Maas-Nathan – genoemd naar de beide ouders - allerlei activiteiten met name op muziekgebied in het huis te organiseren.

Links