Introductie
Het oude postkantoor in Haarlem van Joop (Joseph) Crouwel, nu bedrijfsverzamelgebouw.
Het oude postkantoor in Haarlem van Joop (Joseph) Crouwel, nu bedrijfsverzamelgebouw.
Officiële of officieuze naam | Hoofdpostkantoor (v.m.) Raaks, Haarlem |
---|---|
Adres(sen) | Raaks 7, Gedempte Oude Gracht 2 |
Postcode(s) | 2011 VA |
Plaats (provincie) | Haarlem (Noord-Holland) |
Land | Nederland |
Huidige staat | Deels uitgebreid of vernieuwd (nieuwbouw) |
Oorspronkelijke opdrachtgever | |
Oorspronkelijke functie | Postkantoor |
Betrokken architect(en) | Joop Crouwel |
Andere betrokken kunstenaars | Hendrik van den Eijnde, R.N. Roland Holst |
Aanvang en oplevering | 1919 - 1922 |
Huidige eigenaar | |
Huidige functie | Bedrijfsverzamelgebouw |
Soort monument | Gemeentelijk monument |
Monumentnummer |
Vóór 1870 was het postkantoor op verschillende plaatsen in de stad gevestigd, zoals op de Oude Groenmarkt en op de Bakenessergracht. Na verloop van tijd rees de behoefte aan een gezamenlijk gebouw voor post en telegrafie. Een verbouwing van de voormalige arrondissementsbank aan de Nieuwe Groenmarkt leek de oplossing. Maar de gemeente vond het beoogde aantal loketten te klein en drong aan op nieuwbouw. C.H. Peters bouwde in 1894 een postkantoor met neo-gotische elementen. Maar al binnen twaalf jaar bleek dit gebouw volgens de inspecteur ‘te bekrompen’, ook met het oog op de invoering van de lokale telefoondienst. Er werden uitbreidingsplannen gemaakt en panden opgekocht, maar uiteindelijk vond de rijksbouwmeester het verstandiger een aantal percelen te verwerven aan de Gedempte Oude Gracht en Raaks, even verderop. De rijksbouwmeester maakte een schetsplan met een kostenraming van 440.000 gulden. De 260.000 gele Friese stenen kostten 17.000 gulden. Tussen 1919 en 1920 werd het postkantoor van Crouwel gebouwd.
In 1929 vond een eerste uitbreiding plaats voor twee dienstwoningen, die later plaats maakten voor de telefoondienst. De ruimteconsumerende telefooncentrale deed de directie in 1939 besluiten om de expeditie en de brief- en pakketpost over te brengen naar het nieuwe postlokaal in het station. In de jaren zestig en zeventig werden er opnieuw vleugels aan het hoofdpostkantoor bijgebouwd. Hiermee werd het gebouw een gesloten vierkant, op een opening voor het postverkeer na.
Het is een kloek markant gebouw, opgetrokken in baksteen met natuurstenen sculpturen van H.A. van den Eijnde. Plastisch vormgegeven. Met name het beeldhouwwerk verleent het kolossale gebouw zijn typische Amsterdamse School-uitstraling.
De publiekshal met wachtruimte bevond zich in de grote middenvleugel, en in de rechterzijvleugel de kantoren en dienstruimtes. In deze zijvleugel bevond zich ook de belangrijkste dienstingang, met een rijk versierde toren.
Bij een eerdere reconstructie/modernisering zijn uit het interieur glas-in-loodramen gesloopt. Deze waren van R.N. Roland Holst.
Over de verbouwing van het gebouw tot Stadskantoor Zijlpoort:
De restauratie van het monumentale gebouw en het ontwerp van een nieuw bouwdeel is door Max van Aerschot Architect verzorgd. Later aangebouwde bouwdelen zijn afgebroken en vervangen door nieuwe kantoorvleugels in de noord- en zuidrichting, die zich qua schaal en architectuur beter verhouden tot het gebouw van Crouwel. Deze bebouwing omsluit een stadstuin die vanuit de Zijlstraat toegankelijk is. De nieuwe gevels zijn opgetrokken uit donkerrood gebroken metselwerk, met fijnzinnige vensterdetails. Het monumentale gebouw is grotendeels in zijn oorspronkelijke luister hersteld. Zo zijn de stalen ramen met hun fijnmazige roedeverdeling, die in 1970 werden gesloopt, geheel gereconstrueerd.
De indeling en inrichting van het interieur van het stadskantoor werd door Döll Architecten verzorgd. Op de verdiepingen liggen de werkplekken volgens een flexibel en gevarieerd kantoorconcept. De verschillende gebouwdelen worden aan elkaar geregen door een transparante zone met corridors en trappen en dragen bij aan een vanzelfsprekende geleding van de grote hoeveelheid kantoorruimte. De voormalige hal aan de Gedempte Oude Gracht wordt met het grote bedrijfsrestaurant opnieuw het kloppend hart van dit stadskantoor voor de gemeente Haarlem. Door de lichte wanden en plafonds, afgewisseld met accentkleuren en houttinten, ademt het grote gebouw in alles intimiteit, ruimte en licht.
1. | Koos Havelaar en Annette Wiesman, Herbestemming van postkantoren; een tweede leven voor de burchten van de post (Nai010 Uitgevers, 2013). |
1. | http://www.nrp.nl/nieuws/stadskantoor-zijlpoort-in-postkantoor-haarlem/ |
Rieks Witte : Een markant gebouw, waar ik, toen ik nog in Haarlem woonde, regelmatig kwam. Niet Crouwels "mooiste" naar mijn smaak. Gelukkig krijgt het gebouw zo langzamerhand nieuwe bestemmingen, zoals huisvesting van een sportschool en enkele gemeentelijke diensten.
Annemarieke Verheij: Ik heb veel goede herinneringen aan de 18 jaar dat ik bij de PTT heb gewerkt, waarvan 6 jaar aan het loket van diverse postkantoren. Wie had in die jaren kunnen denken dat een postkantoor nu verleden tijd zou zijn. De voormalige postkantoren trekken altijd mijn aandacht en als ze dan ook nog eens in de Amsterdamse School-stijl zijn gebouwd, wil ik er meer van weten.
Als klein jongetje bezocht ik de Heinzeschool in Amsterdam. Dat schooltje stond naast een blokje woningen van Piet Kramer. Het onderwijs daar was niet zo aan me besteed en ik ging naar een andere lagere school, in de Cornelis Dirkz,straat. Ook deze school stond in een omgeving die rijk is aan architectuur van de Amsterdamse School. Misschien is in die jonge jaren de kiem ontstaan voor mijn liefde voor die bijzondere vormentaal van deze beweging. Hoewel ik eigenlijk veel meer verwantschap voel met de "De Stijl"-stroming, ben ik mijn zwak voor die ietwat naïeve Amsterdamse School nooit kwijtgeraakt. Ik heb een groot respect voor het idelalisme van de voormannen van de A.S.. Ook de liefde en toewijding die spreekt uit het grote vakmanschap van de timmerlieden, metselaars en meubelmakers blijft mij aanspreken.
Geen reacties voor dit gebouw.
Je moet eerst inloggen
voordat je een reactie kan plaatsen.
Als je nog geen account hebt, dan kan je je aanmelden voor een account.