Tussen Dam en Dijk. De levens van Nell Bronger en Frits Lensvelt

Op 1 juni 2021 verscheen het boek Tussen Dam en Dijk van de hand van de in Groningen wonende Ard Hesselink (1951), wiens werkzame leven zich afspeelde in de wereld van film, televisie en onderwijs.

De laatste vijf jaren is hij ondergedompeld geweest in de geschiedenis van zijn grootouders van moeders kant, Nell Bronger en Frits Lensvelt. Ooit, voor en in het interbellum, behoorden zij tot de kunstzinnige en creatieve voorhoede van Nederland. Nell, geboren in Rotterdam in 1878, is vooral bekend geworden als kostuumontwerper bij de N.V. het Tooneel van Willem Royaards. Tussen 1912 en 1918 bracht Royaards algemeen bewonderde producties in het Amsterdamse Paleis voor Volksvlijt van de grote toneelstukken van onder meer Vondel, Shakespeare en Goethe. Royaards nam Frits Lensvelt (geboren 1886) in dienst als decorontwerper en vervolgens werd de samenwerking Royaards-Lensvelt-Bronger een begrip in de theaterwereld. Vanaf 1924, na zijn afscheid van het theater, ontwikkelde Lensvelt zich tot binnenhuisarchitect, meubelontwerper en lichtarchitect. Door hem ontworpen lampen in een geheel eigen, direct herkenbare stijl, sieren tot op de dag van vandaag onder meer de (voormalige) raadhuizen van Amsterdam en Enschede.

Verschillende werelden

Het leven van Bronger en Lensvelt speelde zich af in twee verschillende werelden; aan de ene kant de hoofdstedelijke culturele elite en aan de ander kant de boeren- en kleinstedelijke bevolking van het afgelegen Walcheren in Zeeland. Daar stond het zogenaamde ‘Dijkhuis’, aangeschaft in 1918, waaraan vooral Lensvelt zijn hart had verpand en waar hij ook na de plotselinge dood van zijn geliefde Nell nog vaak komt. Zo leefden zij met en tussen Amsterdamse intellectuelen en kunstenaars, Twentse en Rotterdamse industriëlen, Walcherse boeren en Zeeuwse notabelen. Onder hen namen die nog altijd bekend zijn, zoals Andries Copier, Top Naeff, Gijs Friedhoff. Anderen zijn inmiddels zo goed als vergeten: een rits schrijvers, musici, schilders, beeldhouwers passeert de revue.

Voor zijn boek dook Hesselink in het archief van Nell en Frits, dat inmiddels werd bewaard in het Allard Pierson Museum en het Drents Museum. In andere archieven en musea zocht hij naar meer informatie, hij zocht contact met nabestaanden van vrienden en bekenden en pluisde kranten, tijdschriften en programmaboekjes uit. Een verloren gegaan tijdperk met deels vergeten mensen – een vruchtbare, inspirerende periode – komt, voorzien van verbindende tekst, tot leven. Niet in de laatste plaats door talloze illustraties.

Levenswerk

Het resultaat van vijf jaar spitten en ordenen is wat je gerust mag noemen: een levenswerk. Zo zorgvuldig en gedetailleerd als de inhoud is, is ook de vormgeving: formaat 30x30, 312 bladzijden, glanzend papier, onberispelijke reproducties in kleur en zwart-wit. “Geen boek dat je per se van voor naar achteren hoeft te lezen maar meer een blader- en vooral een kijkboek” noemt Hesselink het treffend. Wat daarnaast opvalt, is de hoge inhoudelijke kwaliteit van het eindproduct. Hesselink verontschuldigt zich min of meer voor het boek omdat hij een amateur is, een liefhebber. Maar zijn onderzoek is zo gedegen en zo zorgvuldig, dat de opbouw van elk hoofdstuk klopt, elke voetnoot op zijn plaats staat, lange teksten uit kranten en correspondentie foutloos zijn overgenomen. Zo komt niet alleen degene die oppervlakkig kennis wil nemen van de interessante hoofdpersonen aan zijn of haar trekken, maar ook degene die zich er echt in wil verdiepen en wellicht zelf onderzoek wil gaan doen. Mijn raad: laat u aan de hand van Hesselink meenemen en dompel u door middel van dit prachtige boek onder in de levens van Nell Bronger en Frits Lensvelt.

Tussen Dam en Dijk. De levens van Nell Bronger en Frits Lensvelt (Ard Hesselink, Specialty Book Productions, Bellingwolde, 2021)

Het boek is in eigen beheer verschenen en daarom niet te koop in de boekhandel. De winkel van Museum Het Schip heeft een aantal exemplaren op voorraad. Ook is het te bestellen bij de schrijver: Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.

Op 23 september 2021 geeft Hesselink een lezing over het boek in Museum Het Schip. Meer informatie op https://www.hetschip.nl/bezoekers/activiteiten/lezing-tussen-dam-en-dijk